AN SURIGAONON SA JAGAN NAN PANAHON

An Surigaonon, an karajaw nan iton
Gani an ija pagkamahipa-ubsanon
Gipahimuslan nan mga hingayo sa gahom
An matinabangon na si Rajah Siagu
Gihigaya an mga bisita
Blood Compact ni Legazpi sanan Humabon
Ija gipahigayon
Jatis! Sa kadugay baja hinay-hinay
Ato mga katiguyangan gipamatay

Pero bantay kamo kay
Maisog an mga Surigaonon
Di mutalaw an mga taga-Siargao
Sa mga pirata na mga langyaw

An mga Katsila nakatilaw
Nan kahait nan mga sundang
An Commandacia gibija-an
Sa Espanya ngadto mijagan
Kay ming-abot an mga nag-rebolusyon
Na gipanguyohan nan mga
Gonzales na mga Gigaquitnon

An mga mananakop na mga Kano,
Sila gipangkayasan
Sa kaisog nila Mosende, Concepcion, Sison
Wayay undang an pagsulong
Nagginukdanay pasingod sa Danaw
Pero di magpalupig an mga Mainitnon
Girakrakan sa Magpayang an manmalupigon
An ila pandaug-daog sa Socorro
Gibaslan dajon, an mga puti gipantumba
Nan mga Kolurom

Pag-abot nan mga Sakang
Si Tahid nan Tubod an mipakgang
Sa mga pantamas-tamas sa ato katiguyangan
Maglisod si McArthur pagtugdang
Ija saad di unta matuman
Kay kun waya an mga mata nan mga Dinagatnon
An giyera nan Surigao Strait di nagmadaugon

Tapos na unta an giyera,
Pilipinas republika na
An Surigao na unay ra
Gihimo nan duha
Waya na an diktadura,
Si Erap napaiwat na
An Surigao natuyo na

Mga langyaw mingbalik
Dagko na mga bayod
Sa Siargao giduyod,
An mabuyawanon na mga bukid
Sa Placer, sa Claver gikumkom
An buotan na mga Surigaonon
Migakos sa ila dajon
An mga buyawan, mga puti na baybay
Nalampornas hinuon


Muabante kuno, mupadajon daw
Kampanya nan mga pulitiko
Rebulusyon gihapon
Singghit na mga Wayhon
Pero kadaghanan sa mga Surigaonon
Nagtuwaw sa kawad-on
Ila mga kayag pamaliton, hadlokon
Nan mga hingayo sa gahom
Surigaonon, hingas na!
An ato karajaw ibalik ta,
An karajawan isabwag na!

PANON NAN MGA PIJANGA

"Ajaw pagsalig bansilay sa imo pagkapiskay kay kun di ka dutlan sa wasay, an bukbok o anay an mupatay."
-Minainitnon proverb (according to Mano Borming Modanza)

Such word of wisdom seemed to reflect the inactivity of the oldest Surigaonon in Metro Manila: Kahugpongan ng mga Mainitnon sa Manila (KASAMA)founded in 1971. For varied reasons, which mainly, due to lack of active cooperation of the members, KASAMA became dormant and eventually ceased to hold the same passion natural among its members.

On 19 October 2008, through through the initiatives of Col. Locloc Juan, Cenon Japay, Borming Modanza, Daday Castro, Gigie Reyes, Zimm Mosende, Brando Juan, Eddie Mojar, Lolong Calang, and this blogger, Mainitnons in Metro Manila and as far as Bulacan, Laguna and Cavite flocked to Mano Cenon's house and assembled to rebuild the new Danaw in the megapolis. (for pictures and more details pls. see Zimm's Pijanga' blog article on the event:http://pidjanga.blogspot.com/2008/10/kasama-ka-board-members.html#links)

Yesterday, the Board held an emergency meeting. For this blogger, it was not just a business meeting but a learning session on his maternal roots, heritage and the Danaw's ecosystem.

Mano Borming's animated recollection of the bilabid (mangrove forest) of Lake Mainit
was like Al Gore's An Inconvenient Truth environmental documentary.

He reminisced how the diversity of endemic fauna and flora species once thrived in the lake.

"Sa bilabid mingtubo an mga bansilay, lanipao, susot, gitan-og, catmon, puyangi, hagashas sanan iban pa na mga kahoy. Didto sab nagtago an mga buaja..." said Mano Borming.

He also mentioned the endemic fish and other water species: bakang, kayambuway, and pangi.

He, Mano Locloc and Mana Gigi remembered how a flock of gamaws (wild ducks) flying above would cause temporary darkness in the lungsod proper.

"Iton mga kasili mugawas man ton sa Danaw sa malajo na mga lugar pero mubalik ra sab ..." quipped Mano Borming.

Maybe it is also true to us children of the Lake. Our rebuilding of the virtual danaw is our way of giving back the blessings of the Lake...